استفاده از عصاره گیاهان دارویی در صنعت دام و طیور
صنعت دام و طیور در کشور ایران در سال های اخیر جهت پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه به منابع پروتئین حیوانی دارای رشد چشمگیری بوده است. نگهداری صنعتی دام و طیور در ابعاد وسیع و به صورت فشرده، امکان بروز بیماریها را افزایش داده که جهت کاهش میزان وقوع این بیماریها و نیز کمک به افزایش رشد و بهبود صفات تولیدی از مواد شیمیایی مختلف از جمله آنتی بیوتیک ها در واحدهای پرورش دام و طیور استفاده می شود که امروزه استفاده از آنتی بیوتیکهای محرک رشد به دلیل احتمال بروز مقاومت باکتریایی و همچنین انتقال از طریق فراورده های تولیدی به مصرف کنندگان با محدودیت مواجه شده است. گیاهان دارویی با اثرات ضد میکروبی و همچنین کاهش دهنده لیپیدهای سرمی به عنوان جایگزین هایی مناسبی برای آنتی بیوتیک ها مطرح شده اند. استفاده از آنتی بیوتیکهای محرک رشد طیور از سال 2006 در اتحادیه اروپا، ممنوع شده و افزایش نگرانیهای عمومی در رابطه با بقایای آنتی بیوتیکی، محدودیت فزاینده، استفاده از این ترکیبات در سراسر جهان را به دنبال داشته است. به علت اهمیت بازده اقتصادی در پرورش جوجه های گوشتی و با در نظر گرفتن این نکته که ممنوعیت بهره برداری از آنتی بیوتیک باعث کاهش تولید و بازده خوراک میشود. اخیراً راهکار هایی جهت به حداکثر رساندن تولید و کیفیت محصولات دامی و طیوری و پیشگیری یا درمان برخی بیماریها از مشتقات گیاهان دارویی (فیتوبیوتیک ها) از قبیل علفها، عطرمایه ها و چاشنیهای گیاهی برای رسیدن به اهداف فوق پیشنهاد شده است. گیاهان دارویی از سالهای گذشته برای درمان بیماریها در انسان مورداستفاده قرارگرفته و حتی امروزه نیز علیرغم پیشرفتهای علمی و صنعتی، منشا بسیاری از داروها، گیاهان هستند زیرا به دلیل ماهیت چربی دوست روغنهای موثره موجود در برخی گیاهان دارویی، این ترکیبات میتوانند بطور کامل در ساختار غشایی باکتریها به خصوص باکتری گرم منفی اختلال ایجاد نمایند و حتی برخی روغنهای موثره موجود در عطرمایه ها دارای خاصیت تحریک کنندگی دستگاه گوارش، افزایش تولید آنزیمهای گوارشی، بهبود استفاده از محصولات هضمی و پاسخ ایمنی بدن می باشد. در این تحقیق به طور کامل خواص برخی از گیاهان دارویی از جمله آویشن، مورد تلخ، لیمو، پونه، خارشتر، رازیانه، سماق، مورد، گل میخک، ریواس و جوزالقی مطالعه شده در زمینه درمان و پیشگیری از بیماریها و همچنین کیفیت محصولات دامی و طیوری مورد بررسی و کنکاش قرار خواهد گرفت.
فواید استفاده از گیاهان دارویی
گیاهان دارویی می توانند با ارائه فواید مختلف سلامتی و بهبود بهره وری کلی حیوانات، نقش ارزنده ای در صنعت دام و طیور ایفا کنند. برخی از دلایل استفاده از گیاهان دارویی در دام و طیور عبارتند از:
- تقویت ایمنی: گیاهان دارویی می توانند به تقویت سیستم ایمنی دام و طیور کمک کنند و آنها را کمتر در معرض بیماری ها و عفونت ها قرار دهند.
- بهبود هضم: بسیاری از گیاهان دارویی حاوی آنزیم ها و فیبرهای گوارشی هستند که می توانند به بهبود سیستم گوارش حیوانات و کاهش مشکلات گوارشی کمک کنند.
- افزایش اشتها: برخی از گیاهان دارویی دارای خواص اشتها آوری هستند که می تواند اشتهای دام و طیور را افزایش داده و منجر به بهبود مصرف خوراک و افزایش وزن شود.
- افزایش وزن: برخی از گیاهان دارویی حاوی ترکیباتی هستند که می توانند سرعت رشد را افزایش داده و وضعیت بدن دام و طیور را بهبود بخشند.
- بهبود تولید شیر: برخی از گیاهان دارویی مانند شنبلیله با تحریک غدد پستانی می توانند تولید شیر را در گاوهای شیری افزایش دهند.
- افزایش کیفیت تخم مرغ: برخی از گیاهان دارویی مانند زردچوبه با افزایش اندازه، وزن و ضخامت پوسته تخم مرغ، کیفیت تخم مرغ را در طیور بهبود می بخشند.
- کاهش استرس: برخی از گیاهان دارویی مانند آشواگاندا دارای خواص ضد استرس هستند که می توانند به کاهش استرس و اضطراب در دام و طیور کمک کنند.
- بهبود باروری: برخی از گیاهان دارویی مانند شیرین بیان با تنظیم هورمون ها و افزایش کیفیت اسپرم باعث بهبود باروری دام و طیور می شوند.
با استفاده از گیاهان دارویی در خوراک دام و طیور، کشاورزان و صاحبان دام می توانند سلامت، بهره وری و سودآوری دام های خود را بهبود بخشند.
در اینجا نمونه هایی از یک یا دو گیاه دارویی برای کاربردهای مختلف در صنعت دام و طیور آورده شده است:
- افزایش وزن: شنبلیله، آویشن
- بهبود کیفیت گوشت: رزماری، مریم گلی
- افزایش تولید شیر: شنبلیله، آشواگاندا
- کاهش استرس: آشواگاندا، شیرین بیان
- حمایت از گوارش: رازیانه، زیره
- حمایت از سیستم ایمنی: اکیناسه، زنجبیل
اینها فقط نمونه هایی هستند و بسیاری از گیاهان دیگر نیز فواید مشابهی دارند. انتخاب گیاه و مناسب بودن آن برای یک کاربرد خاص باید بر اساس بررسی دقیق نیازها و شرایط خاص دام، طیور یا ماهی در حال پرورش تعیین شود.
