توضیحات
سرخارگل، گیاهی است علفی، چند ساله که ارتفاع آن تا ۴۵ سانتی متر می رسد. این گیاه دارای برگ های بزرگ، منفرد، متقابل یا متناوب و سرنیزه ای تا خطی می باشد. برگ ها دارای سطح زبر، حاشیه کامل و دمبرگ باریک هستند. ساقه های زیر زمینی خشک شده این گیاه به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری، اغلب پیچیده و دارای شیارهای طولی می باشد.
کلاپرک ها بزرگ و به صورت منفرد هستند. که دارای گل های زبانه ای بوده و در انتهای دمگل آذین ها قرار دارند. گل های این گیاه به رنگ قرمز، در برخی موارد سفید هستند.
این گیاه مزه کمی شیرین داشته اما بعد از مدتی تلخ می شود. و نوعی احساس سوزش را روی زبان باقی می گذارد. گیاه سرخارگل اندکی معطر است.
از ریشه، برگ و گیاه کامل این گیاه برای مصارف دارویی استفاده می شود.
محل رویش گیاه سرخارگل:
این گیاه در مرکز و شرق ایالات متحده رویش داشته، اما امروز ه در تمام مناطق نیز کاشته می شود.
ترکیبات گیاه سرخارگل:
ترکیبات این گیاه شامل پلی ساکاریدهای محلول در آب محرک ایمنی (متیل گلوکورونیل عربینو گزیلان ها، عربینورامنو گالاکتان های اسیدی ). روغن فرار که شامل ترکیباتی مانند ژرماکرن الكل، بورنئول، بورنیل استات، پنتادکااون، ژرماکرن D کاریوفیلن، کاریوفیلن اپوکسید. فلاونوییدها، مشتقات فرولیک اسید، آلکامیدها و پولی این ها می باشد.
اثرات و خواص درمانی گیاه سرخارگل:
اثر سرخارگل در تقویت ایمنی سلولی، غیراختصاصی است. گیاه مزبور بسته به گونه مورد استفاده، اثرات ضد باکتری، ضد التهاب، متابولیک، محرک ایمنی، التیام دهنده زخم، ضد باروری، ضد نئوپلاسم و ضد عفونی کننده دارد. مهمترین ترکیبات مسئول آثاری از قبيل تحریک دستگاه ایمن ساز، ضد باکتری و ضد ویروس گیاهان مذکور، آلكاميدها، گلیکوپروتئین ها، مشتقات کافئیک اسید (کلروژنیک اسید و اکینوزیدها) و پلی ساکاریدها هستند.
در اروپا مصرف فرآورده های این گیاه برای پیشگیری یا درمان عفونت های باکتریایی یا ویروسی و نیز به عنوان نوعی عامل کمکی برای مداوای بیماری های شدید عفونی معمول است.
عصاره های گیاه مزبور نیز معمولا جهت درمان عفونت های بخش فوقانی دستگاه تنفسی، عفونت های شبه آنفلونزا مصرف گردیده، گزارش شده است که استفاده از آن موجب کاهش چشمگیر علائم ناشی از سرماخوردگی های متداول می شود.
هنگامی که عصاره ها بلافاصله پس از ابتلاء به عفونت مصرف شوند، ممکن است موجب کاهش شدت بیماری شده، سبب درمان بیماری در مراحل ابتدایی آن گردند.
از دیگر موارد مصرف این گیاه، استفاده از آن به عنوان نوعی عامل کمکی برای مداوای عفونت های مکرر دستگاه ادراری می باشد.
اثرات ضد باکتری: گیاه سرخارگل یکی از اجزای نوعی داروی گیاهی مرکب تحت عنوان کمپلکس Mercorius cyanatus می باشد که با استفاده از رقیق سازی های سریال عليه ۱۰۵ نوع میکروارگانیسم عامل عفونت های بالینی تحت بررسیهای برون تن قرار گرفته است. اثر باکتری کش فرآورده مزبور تقریبا شبیه به وانکومیسین می باشد.
اثر ضد التهاب:
اثر ضد التهاب الكامیدهای موجود درگیاه مذکور ناشی از مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز و ۵لیپواکسیژناز است.
فراکسیون پلی ساکاریدی اثر ضد التهاب داشته و پلی ساکاریدهای حاصل از E . purpurea القاء کننده نوعی واکنش فاز حاد است. واکنش مزبور با افزایش خود به خود تحرک PMN و افزایش توانایی سلول های مذکور جهت کشتن باکتری هایی از قبیل استافیلوکوک همراه است.
اثر محافظ کلاژن:
مشتقات کافئیک اسید موجب محافظت کلاژن در برابر تجزیه، توسط رادیکال های آزاد می گردد. قوی ترین اثرات مهار تجزیه کلاژن به ترتیب مربوط به اکینوزید سیچوریک اسید، سینارین و کلروژنیک اسید می باشد.
اثر تحریک سیتوکین ها:
عربينو گالاکتان که نوعی پلی ساکارید بسیار خالص حاصل از کشت سلولی می باشد در فعال سازی سمیت سلولی ماکروفاژی علیه سلولهای توموری و میکروارگانیسم ها (Leishmania enriettii) مؤثر است.
عصاره های حاصل از گیاه مذکور همچنین از طریق تولید لنفوکین ها توسط لنفوسیت ها موجب تحریک ایمنی سلولی می گردند.
اندامهای هوایی گیاه سرخارگل نیز سبب افزایش مقاومت کوتاه مدت در برابر ویروس های آنفلونزا، تبخال و نیز ویروس های مولد استوماتیت وزیکولی می شود.
فعالیت های مزبور از طریق نوعی اثر شبه اینترفرون اعمال می گردد.
اثر تحریک دستگاه ایمنی:
نتایج بررسی های صورت گرفته حاکی از آن هستند که عصاره های اتانولی حاصل از ریشه های گیاه مذکور،
موجب افزایش ۲۳ درصدی سرعت فاگوسیتوز گرانولوسیت ها می گردند.
عصاره های اتانولی اندام های هوایی این گیاه محرک دستگاه ایمن ساز بوده، اثر مزبور را از طریق افزایش عملکردهای متابولیک و باکتری کش ماکروفاژهای صفاقی اعمال می کنند.
اثر ناباروری:
داروی بدست آمده از گیاه سرخارگل موجب مهار حرکت و سرعت اسپرم هامی شود. این گیاه باعث مهار اثر هیالورونیداز میشود. هیالورونیداز نوعی آنزیم مستقر در سر اسپرم است که به اسپرم کمک می کند تا در لایه های متراکم سلولی اطراف تخمک نفوذ کند. مصرف این گیاه احتمالا مانع از بارور شدن موفق تخمک ها توسط اسپرم می گردد.
این گیاه جهت مصارف خوراکی به عنوان داروی کمکی برای مداوای سرماخوردگی ها و عفونت های مزمن دستگاه تنفسی و بخش تحتانی دستگاه ادراری استفاده می گردد. داروی مزبور همچنین به صورت موضعی برای درمان زخم های دیرجوش و جراحات مزمن به کار برده می شود.
از ریشه این گیاه برای درمان عفونت های حاد و مزمن دستگاه تنفسی (عفونت هایی با منشأ باکتریایی و ویروسی)، استعداد ابتلاء به عفونت به دلیل کاهش موقتی مقاومت عمومی بدن، درمان لوکوپنی پس از پرتو درمانی، شیمی درمانی و همچنین داروی حمایتی در شیمی درمانی ضد عفونت استفاده می شود.
از ریشه این گیاه همچنین به عنوان داروی مکمل، جهت مداوای عفونت های شبه آنفلونزا استفاده می شود.
در طب سنتی بومیان آمریکا، گیاه مزبور به صورت خارجی جهت درمان سوختگی ها، آماس گره های لنفاوی و گزش حشرات مورد استفاده قرار می دادند.
همچنین به صورت داخلی جهت تسکین سردرد، معده درد، سرخک، سرفه و سوزاک مصرف می گردد.
امروزه از این گیاه جهت پیشگیری و درمان عفونت های آنفلونزایی، مسمومیت عفونی و سرماخوردگی های عفونی خفیف تا متوسط استفاده می گردد.
همچنین به صورت خارجی جهت درمان زخم های دیر جوش و التهاباتی از قبیل آبسه ها و زخم های پا مصرف می شود.
روش مصرف:
شیرۀ حاصل از فشردن و فرآورده های جالينوسی این گیاه جهت مصارف خوراکی و موضعی مورد استفاده قرار می گیرند.
شیرۀ حاصل از فشردن این گیاه با نسبت های 5/2 قسمت شیره به یک قسمت الكل ۲۲ درصد (جهت تثبیت) تهیه می شود.
در صورت استفاده از این گیاه جهت مصارف خوراکی، توصیه می شود ۶ تا ۹ میلی لیتر عصاره حاصل از فشردن آن مصرف گردد.
فرآورده های نیمه جامد دارای مصارف موضعی، محتوی حداقل ۱۵ درصد شیر حاصل از فشردن گیاه بوده و باید حداکثر به مدت ۸ هفته مصرف گردند.
از ریشه خرد شده این گیاه برای تهیه جوشانده ها استفاده می شود.
عوارض جانبی و هشدارها:
موارد منع مصرف: به دلیل امکان فعال سازی توده های خود ایمن و سایر پاسخ های ایمنی بسیار شدید، در صورت وجود بیماری هایی مانند مولتیپل اسکلروز، لوکوزیس، بیماری های بافت کلاژن، ایدز یا عفونت HIV و دیگر بیماری های خود ایمنی نمی بایست از این گیاه استفاده نمود.
افراد مستعد ابتلاء به آلرژی، نیز نمی بایست از اشکال تزریقی این گیاه استفاده نمایند.
مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع است.
از دیگر عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف این گیاه سرگیجه، سردرد، سوزش پوست یا واکنشهای آلرژیک می باشد.
مصرف فرآورده های تهیه شده از گیاه مزبور موجب ایجاد جوش، خارش، التهاب گاه و بیگاه صورت، مشکلات تنفسی، سرگیجه و افت فشار خون می گردد.
اثر روی پوست: گزارش هایی از بروز اريتما، بثورات جلدی و خارش در افراد مختلف و به دنبال مصرف موضعی این گیاه ارائه شده است.
اثر روی باروری: نتایج حاصل از بررسی های صورت گرفته، حاکی از آن است که مصرف غلظت های بالا فرآورده های تهیه شده از این گیاه موجب بروز اثرات نامطلوبی روی تخمک می گردد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.