توضیحات
عصاره خوراکی ویتاگنوس(پنج انگشت)دکتر زرقانی (120 سی سی ).DZ
گیاه‌شناسی گیاه پنج انگشت:
پنج‌انگشت، درختچه‌ای است زیبا به ارتفاع تا ۲ متر (و گاه بلندتر) و چندساله. برگ های این گیاه زود افت و پنجه‌ای است که از پنج (گاهی تا هفت) برگچه باریک و نوک‌تیز منشعب از یک نقطه، تشکیل می‌شود. سطح تحتانی برگچه‌ها پوشیده از کرک بوده و کدر به نظر می‌رسند؛ درحالی‌که سطح‌رویی برگچه‌ها سبز تیره است. گل‌های گیاه به‌صورت گل‌آذین سنبله به رنگ آبی مایل به بنفش و بسیار زیبا هستند. میوه آن نیز به‌صورت شفت و درون آن سخت است.
میوه‌ها شبیه فلفل سیاه هستند که با توجه به بوی خاص به نام فلفل بری یا فلفل نامیده می‌شوند. از کلیه قسمت‌های گیاه به‌خصوص میوه و برگ، بویی شبیه فلفل استشمام می‌شود. چوب ساقه این گیاه نیز سخت و محکم و به رنگ قهوه‌ای روشن است. این گیاه گاهی به‌عنوان گیاهی زینتی در ایران کاشته می‌شود. پنج‌انگشت بومی نواحی مرکزی آسیاست، ولی به علت استفاده زیاد، به نواحی دیگر ازجمله مناطقی از مدیترانه و جنوب اروپا راه یافته است. محل رویش گیاه در ایران عبارت‌اند از: نواحی مختلف البرز، تهران، کرج، خراسان، خرمشهر، کازرون، بعضی نقاط جنوبی نزدیک به خلیج فارس، بندرعباس، صالح آباد و قم.
تاریخچه گیاه پنج انگشت و خواص شگفت انگیز گیاه پنج انگشت:
در ۴۵۰ سال قبل از میلاد بقراط آن را برای دفع جفت از رحم بعد از زایمان توصیه کرد. دیوسکوریدوس در ۵۰ سال بعد از میلاد آن را برای مشکلات رحم و قاعدگی مفید دانسته است. پلینی از میوه‌های گیاه برای درمان توقف قاعدگی و افزایش شیر مادران شیرده استفاده می‌کرده است. در قدیم برای کاهش امیال جنسی راهبان صومعه‌ها نیز از آن استفاده می‌شده؛ به همین دلیل به فلفل راهبان شهرت داشته است. در ایران قدیم آن را در درمان جنون، دیوانگی و صرع مورد استفاده قرار می‌دادند. در قرن نوزدهم از میوه‌های این گیاه به‌عنوان قاعده آور، بهبود ناتوانی جنسی و شیرآور استفاده می‌شده است.
ترکیبات مهم گیاه پنج انگشت:
میوه گیاه حاوی اسانس های زیر است:
۱- دی‌ترپنوئیدها ۲- ایریدوئید گلوکزید ۳- فلاونوئیدها
مهم‌ترین اجسام تشکیل دهنده اسانس شامل سینئول، لیمونن، سابی‌نن، آلفاوبتاپی‌نن، کاستین، میرسن، لینالول، سیترونلول، سیمن، کامفن، کاریوفیلن، کادی‌نن، لدول و فارنزن هستند. فلاونوئیدها شامل کاستی سین، اورینتین، ویتکسین وایزوویتکسین می‌باشند. ایریدوئید گلوکزیدهای مهم آن ازجمله آگنوزید به میزان ۰/۶ درصد و آکوبین به میزان ۰/۳ درصد گزارش شده‌اند. از مهم‌ترین دی ترپنوئیدهای شناخته شده می‌توان Labdadiene Rotundifuran , vitexilactone را نام برد.
ترکیبات مهم برگ شامل:
حاوی ایریدوئید گلوکزید، فلاونوئیدها و مقدار کمی اسانس است که مشابهتی با میوه نیز دارند. پروژسترون و هیدروکسی پروژسترون به‌صورت آزاد و کنژوگه در گل‌ها و برگ‌ها گزارش شده‌اند. همچنین تستسترون و اپی تستسترون در گل‌ها گزارش شده‌اند. آلکالوئیدی به نام ویتری سین از گیاه جدا شده است.
خواص شگفت انگیز عصاره پنج انگشت:
فرآورده‌های به‌دست‌آمده از میوه گیاه در موارد زیر دارای کاربردهای درمانی است:
۱- افزایش شیر
۲- کاهش میل جنسی زنان
۳- جوش آکنه
۴- کیست‌های رحم و تخمدان
۵- چاقی‌های هورمونی
۶- درد پستان
۷- درمان یبوست و کرامپ
طریقه و میزان مصرف گیاه پنج انگشت:
از عصاره میوه‌های پنج‌انگشت، محصولات مختلفی به‌صورت قطره، قرص و کپسول گیاهی تهیه شده که کارایی قطره بهتر از اشکال دیگر است. همچنین توصیه می‌شود برای حصول نتایج بهتر، از فرآورده‌های صنعتی استاندارد آن استفاده شود. مقدار مصرف معمولی قطره‌های این گیاه، ۴۰ قطره و یک‌بار در روز است که می‌توان در صورت نیاز از مقادیر بیشتری استفاده کرد. ذکر این نکته ضروری است که عملکرد این دارو کند بوده و گاهی لازم است در طولانی‌مدت مصرف شود. برای نمونه در نازایی و عدم تخمک‌گذاری دست کم پنج تا هفت ماه باید مصرف شود. در آمنوره ثانویه باید بیش از دو سال مصرف شود. اثرات آن بعد از یک یا دو سیکل مشخص و پس از ۴ تا ۶ ماه به حداکثر می‌رسد.
مطالعات کلینیکی انجام‌شده در مورد گیاه پنج‌انگشت عبارت‌اند از:
اولین پژوهش در مورد قاعدگی غیرعادی و نامنظم در سال ۱۹۵۴ روی پنجاه خانم با مصرف عصاره میوه‌های گیاه پنج‌انگشت انجام شد. در این مطالعه نتایج بسیار خوبی به دست آمد و هیچ‌گونه عارضه جانبی گزارش نشد.
عصاره پنج انگشت و تنبلی تخمدان:
تنبلی تخمدان به کاهش فعالیت تخمدان اطلاق می‌شود که ازنظر آزمایشگاهی با کاهش میزان سطح پروژسترون، سه هفته بعد از قاعدگی ایجاد می‌گردد. در این حالت میزان پروژسترون خون کمتر از ۱۰ تا ۱۲ نانوگرم در هر میلی‌لیتر می‌شود. این میزان در سنین بلوغ و یائسگی طبیعی است؛ ولی در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی به‌عنوان تنبلی تخمدان قلمداد می‌شود. بعضی از مشکلات دیگر نیز ممکن است با تنبلی تخمدان همراه باشد. یک مطالعه نشان داده است که در ۷۰ درصد موارد همراه با افزایش پرولاکتین است.
عوارض قبل از قاعدگی (PMS):
یکی از بیشترین مشکلات زنان، عوارض قبل از قاعدگی است. بسیاری از آمارها نشان می‌دهد که ۳۰ تا ۴۰ درصد از قاعدگی‌ها در زنان همراه با این علائم است.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی ناشی از فرآورده‌های گیاه پنج‌انگشت بسیار محدود و معمولاً خفیف است. این عوارض شامل خارش بدن، راش‌های پوستی، تهوع و اسهال است که به میزان یک تا دو درصد در خانم‌ها ایجاد می‌شود. همچنین در شمار اندکی از خانم‌ها در ماه‌های اول مصرف باعث پریود سنگین می‌شود.
سمیت:
آزمایش‌های بسیاری روی انسان و حیوانات نشان داده که داروهای به‌دست‌آمده از این گیاه بی‌خطر بوده و برای بیشتر زنان مفید و مؤثر است.
موارد احتیاط:
مصرف فرآورده‌های پنج‌انگشت در دوران حاملگی توصیه نمی‌شود؛ اما در زمان شیردهی بدون اشکال است و باعث ازدیاد شیر زنان شیرده می‌شود. مصرف آن همزمان با مصرف هورمون‌های شیمیایی نیز توصیه نمی‌گردد.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره های گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.